Statuoj de Gudea
Ĝis nun dudek sep statuoj de Gudea, nome reganto (ensi) de la stato Lagaŝ en Suda Mezopotamio kiu regis ĉ. 2144-2124 a.K., estis trovitaj, kaj numeritajn A-AA. A-K estis trovitaj dum la elfosadoj fare de Ernest de Sarzec en la korto de la palaco de Adad-nadin-ahhe en Telloh (antikva Girsu). Statuoj M-Q venas de kontraŭleĝaj elfosadoj en Telloh faritaj en 1924; la resto venas de la arta komerco, kun nekonataj devenoj kaj foje de dubinda aŭtenteco. Figuroj L kaj R ne reprezentas Gudea kun akceptebla certeco. La statuoj devis reprezenti la reganton en temploj, por oferti konstantan preĝon en lia loko; proponoj (oferoj) estis faritaj al tiuj. La plej multaj el la statuoj portas surskribitan dediĉoklarigadon al kiu dio ĝi estis dediĉita. Gudea aŭ sidas aŭ staras; en unu kazo (N), li tenas akvo-kruĉon. Li normale eluzas mallarĝajn kaŭnake, eble el ŝafa felo, kaj longan robon. Nur en unu ekzemplo (M, Soclet-statuo) li portas malsaman robon, rememorigan pri la Akada reĝa kostumo (torso de Maniŝtuŝu). Sur la rondiro de unu el ili (statuo B) estas la plano de lia palaco, kun la skalo de mezurado alkroĉita. Statuo F estas simila al statuo B; ambaŭ perdis siajn kapojn, kaj havas sur ilia sino tabelon kun mezuranta skalo kaj grifelo, nur statuo F ne havas bazan planon.
Ŝajnas ke la fruaj statuoj estas malgrandaj kaj faritaj de pli lokaj ŝtonoj (kalkŝtono, steatito kaj alabastro); poste, kiam vastaj komerco-ligoj estis establitaj, la pli multekosta ekzota diorito estis uzita. Diorito jam estis uzita fare de malnovaj sumeraj regantoj (Statuo de Entemena). Laŭ la surskriboj, la diorito (aŭ gabro, na4esi) venis de Magan.
La dediĉo de la dioritaj statuoj normale rakontas pri kiel ensi Gudea havis dioriton alportitan el la montoj de Magan, formis ĝin kiel statuo de li mem, nomita sub nomo honori dion/diinon (x) kaj havis la statuon alportita en la templon (y). La plej multaj el la grandaj (preskaŭ naturgrandaj, D estas eĉ pli granda ol nature) statuoj estas dediĉitaj al la ĉefaj dioj de Lagaŝ: Ningirsu, lia edzino Ba'u, la diinoj Gatumdu kaj Inano kaj Ninhursanga kiel la "Patrino de la dioj". Q estas dediĉita al Ningiszida, la persona protekta diaĵo de Gudea pli konvene ligita al Fara kaj Abu Salabiĥ, la pli malgranda M, N kaj O al lia "edzino" Gestinanna. La ligo inter Ningiszida kaj Gestinanna estis verŝajne inventita fare de Gudea por realigi pli proksiman ligon al Lagaŝ.
| nombro | materialo | grando | sinteno | deveno | dediĉita al | nune ĉe | muzekataloga nombro |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| A | diorito | 1,24 | stara | elfosaĵoj de E. de Sarzec, Telloh | Ninhursanga/Nintu | Luvro | AO 8 |
| B | diorito | 0,93 | sida | elfosaĵoj de E. de Sarzec, Telloh | Ningirsu | Luvro | AO 2 |
| C | diorito | 1,38 | stara | elfosaĵoj de E. de Sarzec, Telloh | Inano | Luvro | AO 5 |
| D | diorito | 1,57 | sida | elfosaĵoj de E. de Sarzec, Telloh | Ningirsu | Luvro | AO 1 |
| E | diorito | 1,42 | stara | elfosaĵoj de E. de Sarzec, Telloh | Ba'u | Luvro | AO 6 |
| F | diorito | 0,86 | sida | elfosaĵoj de E. de Sarzec, Telloh | Gatumdu | Luvro | AO 3 |
| G | diorito | 1,33 | stara | elfosaĵoj de E. de Sarzec, Telloh | Ningirsu | Luvro | AO 7 |
| H | diorito | 0,77 | sida | elfosaĵoj de E. de Sarzec, Telloh | Ba'u | Luvro | AO 4 |
| I | diorito | 0,45 | sida | elfosaĵoj de E. de Sarzec, Telloh | Ningishzida | Luvro | AO 3293 + AO 4108 |
| J | diorito | -- | -- | elfosaĵoj de E. de Sarzec, Telloh | -- | -- | -- |
| K | diorito | 1,24 | stara | elfosaĵoj de E. de Sarzec, Telloh | Ningirsu | -- | -- |
| L | diorito | -- | -- | -- | -- | (Kudurru) | -- |
| M | alabastro aŭ paragonito | 0,41 | stara | kontraŭleĝaj elfosadoj, Telloh 1924 | Geshtinanna | Detroit Institute of Arts | -- |
| N | dolerito, kalcito aŭ steatito | 0,61 | stara | kontraŭleĝaj elfosadoj, Telloh 1924 | Geshtinanna | Luvro | AO 22126 |
| O | steatito | 0,63 | stara | kontraŭleĝaj elfosadoj, Telloh 1924 | Geshtinanna | Ny Carlsberg Glyptotek, Kopenhago | NCG 840 |
| P | diorito | 0,44 | sida | kontraŭleĝaj elfosadoj, Telloh 1924 | Ningishzida | Novjorko, Metropola Muzeo de Arto | 59.2 |
| Q | diorito | 0,33 | sida | kontraŭleĝaj elfosadoj, Telloh 1924 | Ningishzida | korpo en Bagdado, kapo en Filadelfio | korpo: 2909, kapo: CBS 16664 |
| R | diorito | 0,185 | sida | arta komerco | Namhani | Harvard Semitic Museum | HSM 8825 |
| S | kalkoŝtono | -- | stara | -- | -- | Luvro | -- |
| T | -- | 1,24 | -- | -- | -- | Golenishev kolekto | -- |
| U | dolerito | 1,01 | stara | -- | Ninhursanga/Nintu | Brita Muzeo | -- |
| V | diorito | 0,78 | stara | -- | -- | Brita Muzeo | 122910 |
| W | diorito | -- | -- | -- | -- | -- | -- |
| X | diorito | -- | -- | -- | Meslamta'ea | -- | -- |
| Y | kalkoŝtono | -- | -- | -- | Ningirsu | -- | -- |
| Z | diorito | -- | -- | -- | -- | -- | -- |
| AA | kalkoŝtono | -- | -- | -- | -- | -- | -- |
Bibliografio
[redakti | redakti fonton]- Dietz Otto Edzard, "Gudea and His Dynasty" Royal Inscriptions of Mesopotamia Early Periods - RIME 3/1 (Toronto University Press 1997).
- F. Johansen, "Statues of Gudea, ancient and modern". Mesopotamia 6, 1978.
- A. Parrot, Tello, vingt campagnes des fouilles (1877-1933). (Paris 1948).
- H. Steible, "Versuch einer Chronologie der Statuen des Gudea von Lagas". Mitteilungen der Deutschen Orient-Gesellschaft 126 (1994), 81-104.
Eksteraj ligiloj
[redakti | redakti fonton]- Photographs of the Gudea statues at Louvre Arkivigite je 2008-07-24 per la retarkivo Wayback Machine Insecula.com
- Seated Statue of Gudea at arthistorylessons.net Arkivigite je 2012-03-01 per la retarkivo Wayback Machine
- Statue M Arkivigite je 2007-12-28 per la retarkivo Wayback Machine The Detroit Institute of Arts